Władysław Warneńczyk

Władysław Warneńczyk urodził się 31 października 1424 roku w Krakowie. Warneńczyk w 1434 został królem Polski i najwyższym księciem litewskim, od 1440 pełnił też funkcję króla Węgier jako I. Ulászló.

Władysław Warneńczyk był starszym synem Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Władysław nie przyjął tronu Litwy, więc księciem litewskich został obrany młodszy brat Władysława, Kazimierz Jagiellończyk. Gdy w 1434 roku zmarł Władysław II Jagiełło, młody Władysław III miał zaledwie 10 lat.

Władysław Warneńczyk na tronie Polski

Mimo tak młodego wieku został koronowany na króla, jednak władzę w jego imieniu sprawowała Rada Opiekuńcza i regent – kardynał Zbigniew Oleśnicki. Przeciwko rządom Oleśnickiego buntowała się część polskiej szlachty i możnych. Jednak biskup krakowski popierał Władysława III i to dzięki jego staraniom młody książę zasiadł na krakowskim tronie. Ceremonię koronacji Warneńczyka przeprowadził arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski Wojciech Jastrzębiec. Kiedy Warneńczyk wstąpił na tron, w Polsce toczyła się wojna z Zakonem Krzyżackim. Wojnę zakończył w 1435 roku pokój w Brześciu Kujawskim. Po czterech latach od podpisania pokoju w Nowym Mieście Korczynie zawiązała się konfederacja, dowodzona przez małopolskiego możnego Spytka z Melsztyna. Konfederacja sprzeciwiała się płaceniu dziesięciny i coraz ważniejszej roli stanu duchownego w życiu państwa. Wojnę domową udało się zakończyć dzięki staraniom biskupa Oleśnickiego. Konfederaci zostali pokonani w bitwie pod Grotnikami, a przywódca Spytko doznał tak ciężkich ran, że niedługo potem zmarł.

W 1440 roku Władysław III został koronowany w Białogrodzie Królewskim na króla Węgier. Węgry bardzo liczyły na pomoc Polski w walce z islamskim imperium tureckim. W roku swojej koronacji Władysław III opuścił Polskę, a rządy w jego imieniu miało sprawować dwóch namiestników – ich wzajemny konflikt doprowadził do poważnego kryzysu w Polsce. Dwa lata po koronacji na Węgrzech Władysław III musiał rywalizować z wdową po Albrechcie II Elżbietą. Królowa chciała przekazać tron swojemu synowi, Władysławowi Pogrobowcowi. Obu władców pogodził papież Eugeniusz IV, który przy okazji przedstawił Władysławowi III plan walki z Turcją.

Chrzest Władysława Warneńczyka 18.II.1425 r. - obraz Jana Matejko

Władysław III wybrał się na wojnę z Turkami w 1443 roku. Wyprawa zakończyła się sukcesem polskiego króla i dziesięcioletnim rozejmem podpisanym w Segedynie. Król jednak już po roku zdecydował się zerwać rozejm, do czego mocno namawiał go papieski legat Julian Cesarini. Wysłannik papieża obiecywał królowi flotę wenecką i burgundzką, jednak po rozpoczęciu marszu na Turcję okazało się, że Władysław nie ma co liczyć na pomoc Juliana. Młody król miał do dyspozycji około 25 tysięcy wojsk polskich, węgierskich i wołoskich. Jego armia była źle przygotowana, więc mimo początkowych zwycięstw Władysław III poległ w bitwie pod Warną 10 listopada 1444 roku. Polski król miał wtedy zaledwie 20 lat.

Jak podają niektóre relacje, sułtan turecki przechowywał głowę Warneńczyka w garnku z miodem przez wiele lat, jako cenne trofeum wojenne. Ciała Władysława III nie udało się nigdy odnaleźć, mimo że dość łatwo było go rozpoznać nawet bez królewskiego odzienia i odciętej głowy – Warneńczyk miał sześć palców u jednej ze stóp. Trudności z odnalezieniem królewskiego ciała spowodowały, że zaczęto opowiadać o cudownym ocaleniu króla, to zaś przyczyniło się do opóźniania koronacji Kazimierza Jagiellończyka. Władysław III nie ożenił się i nie miał dzieci. Po śmierci Warneńczyka panowało trzyletnie bezkrólewie, aż w końcu na tronie w Krakowie zasiadł brat Władysława, wielki książę litewski Kazimierz Jagiellończyk. Kazimierz musiał tak długo czekać na swoją koronację, ponieważ był w ostrym sporze z polskimi możnowładcami. Możni mogli tak długo odwlekać koronację, ponieważ nie mieli pretekst w postaci nieodnalezionego ciała Warneńczyka.

Bitwa pod Warną R.P. 1444 - obraz Jana Matejko

Brak królewskiego ciała stał się przy okazji podstawą do wielu historii o losach króla. Według jednego z przekazów król uciekł, aby odpokutować zerwanie wynegocjowanego w Segedynie dziesięcioletniego zawieszenia broni z Turkami. Legendy mówiły, że Władysława Warneńczyka widziano w różnych miejscach Europy, na przykład na Maderze albo w Santiago de Compostela. Nie brakowało też oszustów, którzy podawali się za poległego króla – jednym z nich był Jan z Wilczyny. Dzisiaj niemal wszyscy historycy są przekonani, że Władysław Warneńczyk nie przeżył bitwy pod Warną. Dowodem na tą tezę ma być między innymi zapis Chodży Effendiego, dotyczący przesłania sułtanowi głowy króla:

„Janczar imieniem KodżaChazer dzielnym natarciem ranił mu konia, zwalił na ziemię wychowańca piekła, uciął nikczemną głowę i, przynosząc ją padyszachowi, pochwały, względy i hojną nagrodę osiągnął. Głowa nieszczęsnego króla posłaną została do Brussy, przedtem stolicy państwa, aby na widok pospolitego ludu była tam wystawiona. Dla zachowania od zepsucia w miodzie była zatopiona.”

Na europejskich dworach przez długi czas nie wierzono w śmierć Władysława Warneńczyka, ale mimo licznych i długich poszukiwań, ciała króla nie udało się odnaleźć. Jeden z weneckich wysłanników dotarł do Stambułu, gdzie pokazano mu zakonserwowaną głowę męską, należącą podobno do zmarłego króla – była to prawdopodobnie fałszywa głowa, ponieważ miała jasne włosy, podczas gdy Warneńczyk miał włosy ciemne.