Bolesław V Wstydliwy

Bolesław Wstydliwy urodził się 21 czerwca 1226 roku jako syn Leszka Białego i księżniczki ruskiej Grzymisławy. Półtora roku po narodzinach księcia Leszek Biały został zamordowany w Gąsawie.

Matka Bolesława przyjęła tytuł ductrix Cracoviae et Sandomiriae, potem nazywała się także ducissa Poloniae – miało to podkreślić jej pretensje do zwierzchnictwa nad całym państwem polskim, do czego dążył również jej mąż. Grzymisława była najważniejszą doradczynią Bolesława – księżna zmarła w 1258 roku.

Bolesław Wstydliwy - historia panowania

Piątego maja 1228 roku, podczas wiecu w Cieni Władysław Laskonogi przyrzekł, że adoptuje Bolesława, który odziedziczy po nim wszystkie księstwa. Księżna Grzymisława i Bolesław Wstydliwy otrzymali tymczasem samodzielne księstwo sandomierskie. Prawdopodobnie w 1223 roku Konrad Mazowiecki podstępem doprowadził do spotkania z Bolesławem i jego matką, po czym oboje uwięził i odebrał im wszystkie dobra. Jak podaje bulla Grzegorza IX, Bolesław i Grzymisława zostali osadzeni w zamku na Czersku, potem przeniesiono ich do Sieciechowa. O uwolnienie więźniów apelował Henryk Brodaty, w końcu w księciu i jego matce udało się uciec dzięki pomocy Klemensa z Ruszczy i opata sieciechowskiego Mikołaja z Galii. Książę odzyskał księstwo sandomierskie, a zarząd nad nim objął Brodaty, do tego Grzymisława i Bolesław musieli się zrzec prawa do Krakowa. Aby uchronić księcia i księżną przed Konradem, Brodaty umieścił ich oboje w Skale. W okresie od 1241 do 1243 roku Bolesław prawdopodobnie przebywał za granicą, a do Polski wrócił na wezwanie wrogów Konrada, którym przewodził król Węgier Bela IV.

Bolesław pokonał Konrada w bitwie pod Suchodołem, a po tym zwycięstwie przejął tron w Sandomierzu i Krakowie, ale bez ziemi łęczycko-sieradzkiej. Konrad Mazowiecki próbował jeszcze razem z książętami ruskimi odzyskać tron krakowski, jednak nie udało się mu tego osiągnąć. Bolesław Wstydliwy, tak jak Bolesław Pobożny, należał do stronnictwa węgierskiego. Efektem tego sojuszu było małżeństwo z Kingą, córką Beli IV. Bolesław walczył u boku swojego teścia przeciwko królowi Czech, Przemysławowi Ottokarowi II. Jednak wyprawa na Morawy i wojna w 1260 roku zakończyły się niepowodzeniem, a ponieważ polskie rycerstwo wznieciło bunt, Wstydliwy przeszedł w 1273 roku do obozu proczeskiego.

W 1264 roku Wstydliwy zorganizował wyprawę przeciw Jaćwingom, których udało się mu pokonać. Wspierał także działalność misjonarską. Nie żałował pieniędzy na klasztory franciszkanów, doprowadził także w lokalizacji Krakowa, Bochni i Jędrzejowa. Przeprowadził reformę żup wielickich i bocheńskich, które do tej pory były w większości w rękach prywatnych. Podczas drugiego najazdu mongolskiego w 1259 roku Bolesław opuścił swoje księstwo. Książę zmarł w 1279 roku i został pochowany w krakowskim kościele franciszkanów.