Henryk IV Probus
Henryk Probus urodził się w 1257 albo 1258 roku. Był jedynym znanym synem księcia wrocławskiego Henryka III, syna Henryka Pobożnego, oraz Judyty, córki Konrada Mazowieckiego.
Judyta była wcześniej żoną Mieszka Otyłego i zmarła zaraz po urodzeniu Henryka. Po śmierci ojca w 1266 roku Henryk Probus odziedziczył całe księstwo, ale ponieważ był jeszcze nieletni, rządy nad księstwem przejął jego stryj Władysław, arcybiskup salzburski. Stryj wysłał bratanka na dwór czeskiego króla w Pradze, gdzie młody Probus skosztował wykwintnego życia dworskiego, które niezwykle przypadło mu do gustu.
Henryk Probus - powrót do Polski i walka o tron
Gdy wrócił do Polski, stworzył u siebie podobny dwór, organizował liczne turnieje i występy poetów, sam także zajmował się komponowaniem pieśni miłosnych. W 1273 roku Probus osiągnął pełnoletniość, ale w dalszym ciągu pozostawał zależny od czeskiego króla Przemysła Ottokara II. W 1277 roku Henryk przebywał na swoim dworze w Jelczu pod Wrocławiem, skąd uprowadzili go ludzie Bolesława Rogatki. Probus został uwięziony we Wleniu, a za wypuszczenie na wolność książę zgodził się oddać jedną szóstą swojego księstwa, między innymi Środę i Strzegom. Po śmierci króla czeskiego w bitwie pod Suchymi Krutami w 1278 roku, Henryk wyruszył ze swoim wojskiem do Pragi, gdzie chciał przejąć tron i opiekę nad małoletnim Wacławem II. Szybszy był jednak Otton brandenburski. W ramach zadośćuczynienia Henryk otrzymał od Rudolfa Habsburga ziemię kłodzką. W 1281 roku Henryk zwołał zjazd w Baryczy, na którym stawił się Przemysł II Wielkopolski, Henryk legnicki i Henryk głogowski. Goście zostali uwięzieni i zmuszeni do oddania części swoich ziem. Przemysł przekazał Probusowi ziemię wieluńską, natomiast obaj Henrykowie stali się lennikami Probusa.
W kolejnych latach Henryk popadał w coraz większy konflikt z biskupem Tomaszem II. Przedmiotem sporów były wioski założone przez biskupów w puszczy granicznej. Spór zakończył się wyklęciem księcia, jednak swojego poparcia Probusowi udzielili franciszkanie, cystersi i premonstratensi oraz Piastowie śląscy, większość miast i rycerstwa. Henryk przejął dobra biskupie w Otmuchowie i Nysie, wypędził z księstwa sojuszników biskupa i zabronił stosowania się do zarządzeń biskupich. Ale na ogólnopolskim synodzie w Łęczycy Jakub Świnka potępił zachowanie Henryka, więc ten zmuszony był oddać skonfiskowane dobra biskupie.
Po śmierci Leszka Czarnego w 1288 roku Henryk ogłosił się jego następcą. Wawel wydał Henrykowi kasztelan krakowski Sułko z Niedźwiedzia, jego żądania poparli też książęta śląscy i wiele miast, z Krakowem i Wrocławiem na czele. Sprzeciwił się jednak biskup krakowski Paweł z Przemankowa, Władysław Łokietek oraz książę halicki Lew. Henryk wysłał poselstwo do papieża, nie doczekał się jednak jego decyzji, ponieważ w czerwcu w 1290 roku zmarł, prawdopodobnie w wyniku otrucia. Henryka Probusa pochowano w kolegiacie św. Krzyża na Ostrowiu Tumskim we Wrocławiu. Księstwo wrocławskie Probus przekazał Henrykowi Głogowskiemu, Kraków – Przemysłowi II, ziemię kłodzką – Wacławowi II. Biskup wrocławski odzyskał pełnię praw książęcych w ziemi nysko-otmuchowskiej. Probus przyznał wiele przywilejów miejskich i bardzo mocno wspierał osadnictwo.